Pierwszym zadaniem, które musieli rozwiązać ówcześni magistraccy urzędnicy, było wskazanie miejsca skąd miała być pozyskiwana dla nieustannie rozrastającego się miasta woda. Od samego początku pojawiały się bardzo różnorakie propozycje lokalizacji miejskiego ujęcia wody. Jednak dopiero koncepcja, którą przedstawił w 1890 r. miejscowy inżynier Teodor Wulff, została poddana gruntownemu omówieniu i ocenie. Zaproponował on wariantowo pobieranie wody bądź w okolicach górnego odcinka Kanału Bydgoskiego, bądź to w okolicach Jeziora Jezuickiego. Oba warianty zakładały doprowadzenie wody jedynie do ul. Stary Port, noszącej wówczas nazwę Kasernenstrasse. Przy tej arterii miały znajdować się dwa hydranty – zdroje: jeden z przeznaczeniem dla straży ogniowej, a drugi mający służyć jako miejsce czerpania wody przez mieszkańców. Jednak ze względu na znaczne ograniczenia i brak perspektywiczności wspomnianych koncepcji, zostały one w całości odrzucone.
Kolejną, rozpatrzoną przez władzę miejskie propozycję lokalizacji ujęcia wody przygotował i zaprezentował w 1894 r. hydrolog Otto Smreker z Mannheim. Po szeregu badań i analiz geologicznych przeprowadzonych w różnych rejonach miasta stwierdził on, iż najbardziej perspektywicznie obiecujące wydaje się przeprowadzenie wierceń ok. 1,5 km na północ od dworca kolejowego – tuż przy szosie prowadzącej do Gdańska. Przeprowadzone wówczas odwierty studni próbnych w pełni potwierdziły jego przypuszczenia co do wielkości i zasobów wody pitnej. Istotnym argumentem za lokalizacją w tym miejscu ujęcia było jego stosunkowo duże oddalanie od terenów przemysłowych i zurbanizowanych oraz występujące tu spore zalesienia.
Pierwsze właściwe wiercenia przeprowadzono w 1899 r. Wykonano wówczas zestaw 20 studni podłączonych do I Lewara, których średnia głębokość wynosiła ok. 20 m. Po uszkodzeniu – pęknięciu tegoż Lewara w 1903 r. wykonano drugi. Łącznie w latach 1899-1904 r. funkcjonowało 35 studni, w ramach których eksploatowano najpłytsze poziomy wody. W kolejnych latach co raz większe zapotrzebowanie mieszkańców miasta na wodę powodowało konieczność sięgania do głębszych warstw geologicznych. Stąd też podjęto decyzję o eksploatowaniu kolejnej warstwy wodonośnej położonej w niezbyt czytelnej powierzchniowo dolinie polodowcowej o głębokości 60 i szerokości 200 m. Woda pozyskiwana z tego źródła, w przeciwieństwie do bardziej powierzchownych warstw, była już trochę twardsza i zawierała też nieco więcej żelaza i manganu, co spowodowało konieczność wprowadzenia technologii jej odżelazienia.
W latach 70 – tych XX w. pojawiła się konieczność sięgnięcia do jeszcze głębszych warstw wodonośnych. Wtedy to zapoczątkowano przygotowywanie najgłębszych jak do tej pory odwiertów i rozpoczęto eksploatację wody z poziomów dolnokredowych, czyli położonych na poziomie od 85 do 240 m. Dzisiaj Bydgoszcz może się poszczycić jednym z największych w Polsce ujęć wody z poziomu kredowego.
W praktyce budowę całego systemu wodociągów bydgoskich zapoczątkowano w 1897 r., kiedy to ostatecznie 8 kwietnia zatwierdzono projekty budowlane. Projekty architektoniczne budynków stacji wodociągów „Las Gdański” były autorstwa Franza Marschala. Co należy podkreślić, ówcześni włodarze miasta kierując się dalekowzroczną oceną gospodarki wodnej postanowili równolegle podjąć budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z systemem oczyszczania ścieków komunalnych. Już wtedy starano się zadbać o stan czystości środowiska zakładając słusznie, że jego degradacja ściekami uniemożliwi pozyskiwanie odpowiedniej jakości wody pitnej. Prace budowlane przy ujęciu wody SW-1 zakończono w 1900 r. Wówczas to wzniesiono znajdujący się po lewej stronie (stojąc tyłem do bramy wejściowej) budynek Hali Pomp oraz nadbudowę studni zbiorczej. Po prawej stronie powstał w tym samym okresie budynek administracyjno – mieszkalny. W architekturze tych zabudowań jest silnie uwidoczniony styl eklektyczny, z przewagą cech neogotyckich. Najciekawsza architektonicznie jest dawna przepompownia, gdzie możemy m. in. odnaleźć ostrołukowe, zamknięte okna, w których od wschodu i zachodu wprawiono ozdobne witraże o motywach roślinno- zwierzęcych. Innym elementem dekoracyjnym są ażurowe dekoracje snycerskie umieszczone w trzech trójkątnych szczytach. We wnętrzu hali warto też zwrócić uwagę na drewniany strop wsparty na rzędzie profilowanych słupów z rozbudowanymi głowicami. Również nadbudowa pobliskiej studni została ciekawie zaprojektowana, uwagę zwraca wieńcząca ją latarnia i dekoracyjna iglica.
Pomiędzy opisywanymi budynkami znajduje się nowa stacja pomp powstała w 1937 r., która to całkowicie przejęła funkcje poprzedniej przepompowni. Po jej uruchomieniu stara stacja pomp była wykorzystywana przez długie lata jako hala odżelaziaczy, a dziś wypełnia funkcję konferencyjno- muzealne.
Opracował : Tomasz Sypniewski
